تجهیزات حفاظت تنفسی در صنایع

تجهیزات حفاظت از سیستم تنفسی:

تجهیزات حفاظت از سیستم تنفسی یا ماسک ها ی تنفسی (Respiratory Protection Masks) بنا به تعریف وسایلی هستند که به منظور حفاظت سیستم تنفسی طراحی شده اند تا از استنشاق هوای آلوده جلوگیری نماید. ماسک ها  این حفاظت را هم بوسیله گرفتن آلاینده­ ها  از هوای استنشاقی و هم به وسیله هوا رسانی از طریق یک منبع هوای قابل استنشاق تأمین می­کنند.

ماسک ها ی حفاظت تنفسی بطور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می­شوند:

• ماسک ها ی تصفیه کننده هوا (Air Purifying Respirators)
• ماسک ها ی رساننده هوای اتمسفری (Atmosphere – Supplying Respirators)

1. ماسک ها ی تصفیه کننده هوا:

ماسک ها یی هستند که آلاینده­ ها ی موجود در هوای استنشاقی را می­گیرند و خود به چ ها ر دسته تقسیم می­شوند:

الف. ماسک ها ی حذف کننده ذرات (Particulate Filtering Respirators)

ب. ماسک ها ی حذف کننده گاز ها  و بخارات (Vapor and Gas Removing Respirators)

ج. ماسک ها ی الکتریکی تصفیه کننده هوا (Powered Air – Purifying Respirators (PAPR))

د. ماسک ها ی نجات یا فرار (Escape Masks)

2. ماسک ها ی هوا رسان:

ماسک ها یی هستند که هوا را از طریق منبعی غیر از هوای اطراف، تأمین می­کنند. این گروه از ماسک ها  در شرایطی استفاده می­شوند که یا فیلتر مناسب جهت حذف آلاینده موجود در هوای محیط وجود نداشته باشد و یا تراکم اکسیژن در محل کمتر از 21% باشد. ماسک ها ی هوا رسان به دو دسته تقسیم می­شوند:‌

الف. ماسک ها ی کپسول سرخود (Self – Contained Breathing Apparatus)

ب. ماسک ها ی هوا رسان شیلنگی (Air – Hose Supplied Air Respirators)

ماسک ها ی حذف کننده ذرات:

ماسک ها ی حفاظت در برابر گرد و غبار، به منظور حفاظت در برابر گرد و غبار ها ، فیوم ها  (Fumes) و یا میست ها  (Mists) مورد استفاده قرار می­گیرند. در این ماسک ها  از مواد فیبری و الیافی همچون کاغذ، ‌نمد و یا پارچه برای به دام اندازی آلاینده­ ها  استفاده می­کنند.

فیلتر ها ی این ماسک ها  بر اساس استاندار ها ی اروپایی در سه گروه N، R و P طبقه بندی می­شوند.

طبقه N، ماسک ها یی را شامل می­شود که منحصراً برای استفاده در اتمسفر ها یی که ذرات آن پایه غیر روغنی دارند،‌کاربرد دارد. طبقات R و P نیز ماسک ها یی با فیلتر ها ی مقاوم در برابر ذرات روغنی یا فیلتر ها ی عایق روغن را شامل می­گردند.

این استاندارد ها  عموماً مبنای طبقه بندی ماسک ها ی گرد و غبار تولیدی در کشور آمریکا و کانادا قرار می­گیرد.

طبقه بندی NIOSH (استاندارد ایالات متحده) در خصوص ماسک ها ی حذف کننده به ترتیب جدول زیر می­باشد:

بر اساس استاندارد اروپایی BS-EN 149:2001 (British Standards)، ماسک ها ی گرد و غبار به طبقات زیر تقسیم می­شوند:

الف. طبقه FFP1: حفاظت در برابر آئروسل ها ی جامد و مایع غیر سمی با تراکم 5/4 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).

ب. طبقه FFP2:‌حفاظت در برابر آئروسل ها ی جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط با تراکم 12 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).

ج. طبقه FFP3: حفاظت در برابر آئروسل ها ی جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط یا با سمیت بالا با تراکم 50 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).

حداقل راندمان فیلتراسیون یک ماسک (حداکثر نفوذ مجاز گرد و غبار در ماسک)^* بر اساس استاندارد BS-EN 149:2001 به شرح جدول زیر می­باشد:‌

ماسک ها ی حذف کننده گاز ها  و بخارات:

ماسک ها ی تصفیه کننده هوا برای حفاظت در مقابل گاز ها  و بخارات خاص، مانند گاز آمونیاک و بخار جیوه و گروه ها یی از گاز ها  و بخارات مانند گاز ها ی اسیدی و بخارات آلی مورد استفاده قرار می­گیرند.

بطور کلی انواع ماسک ها ی حذف کننده گاز ها  و بخارات عبارتند از:

الف. ماسک ها ی کارتریج­دار شیمیایی (Chemical Cartridge Respirators).

ب. ماسک ها ی گازی (Gas Masks).

ج. ماسک ها ی کاغذی یا نمدی پوشش داده با زغال فعال. (Combinations Particulate Removing and Vapor and Gas Removing)

Maximum Allowable Penetration *

ب-1. ماسک ها ی کارتریج­دار (ماسک ها ی فیلتر دار)

این ماسک ها  از نظر شکل ظاهری به دو نوع نیم صورت و تمام صورت طبقه بندی می­شوند که نوع تمام صورت این ماسک ها  برای حفاظت چشم ها  در برابر مواد شیمیایی است که علاوه بر سیستم تنفسی بر روی چشم ها  نیز اثرات تحریک کننده دارند.

ب-2. ماسک ها ی کانیستر دار (ماسک ها ی گازی):

کانیستر ها  مشابه کارتریج ها  می­باشند با این تفاوت که حجم ماده جاذب موجود در کانیستر ها  از کارتریج ها  بیشتر و از نظر سایز بزرگتر از آن ها ست، بزرگترین تفاوت میان کانیستر ها  و کارتریج ها  در این است که کانیستر و ترجیحاً ماسک آن ها  معمولاً دارای دریچه استنشاقی است.

انواع فیلتر ها ی مورد استفاده در ماسک ها ی حذف کننده گاز ها  و بخارات:

فیلتر ها ی موجود در کانیستر ها  و کارتریج ها ی حذف کننده گاز ها  و بخارات، بر اساس نوع گاز ها یی که قادر به جذب آن ها  هستند،‌بر اساس جدول زیر طبقه بندی می­شوند:‌

ب-3. ماسک ها ی کاغذی نمدی یا پوشش داده شده با زغال فعال:

این ماسک ها  نوعی ماسک کاغذی یا نمدی پوشش داده شده با زغال فعال هستند که جهت حذف توأم گاز ها  و بخارات و گرد و غبار در محیط ها یی که این آلاینده­ ها  بصورت توأم وجود دارند، استفاده می­شوند.

ماسک ها ی الکتریکی تصفیه کننده هوا:

این ماسک ها  از یک دمنده الکتریکی (معمولاً از طریق باتری ) برای عبور دادن هوای آلوده از داخل بخشی که باعث حذف آلاینده­ ها  می­شود و نیز کمک به استنشاق هوا از ورودی ماسک بهره می­برند.

ماسک ها ی نجات یا فرار:

نوعی خاص از ماسک ها ی گازی هستند که در حین فرار (نه ورود یا بازگشت به محوطه آلوده) از هوایی با مخاطره آنی برای زندگی و سلامتی مورد استفاده قرار می­گیرند. این ماسک ها  عموماً در مناطق با خطر بروز مسمومیت ها ی تنفسی و کاهش اکسیژن در شرایط اضطراری مانند معادن (ماسک مونوکسید کربن) و یا در زمان ها ی کوتاه همچون فرار از حریق (ماسک دود) مورد استفاده قرار می­گیرند.

 ماسک ها ی هوا رسان (ماسک ها ی فشار مثبت):

الف. ماسک ها ی کپسول سرخود:‌

در این ماسک ها ، فرد هوا یا اکسیژن مورد نیاز خود را از یک منبع تنفسی که بر روی خود حمل می­نماید، تأمین می­کند. این ماسک ها  بسته به طراحی وسیله می­توانند حداکثر تا چهار ساعت اکسیژن یا هوای مورد نیاز استفاده کنند را تأمین نماید.

ب. ماسک ها ی هوا رسان شیلنگی:

این نوع از ماسک ها ، هوای مورد نیاز فرد را از طریق یک منبع ثابت هوای فشرده و یا یک کمپرسور دمنده هوا که با هوای سالم و تازه ارتباط دارد و از طریق یک شیلنگ تحت فشار انتقال می­دهند. طول شیلنگ این ماسک ها  از 25 الی 300 فوت متغیر است. در پایین­ترین فشار و بالاترین طول شلنگ، وسیله بایستی حداقل قابلیت ارسال هوایی به میزان 170 لیتر در دقیقه را داشته باشد و فشار دستگاه نیز نبایستی از PSI125 بیشتر شود

منبع: http://vcr.mshdiau.ac.ir